Α. Τα χωρΙα γιΑ τΟν "ΠαλαιΟ τΩν ΗμερΩν"

Ο Παλαιός των Ημερών

Ὁ Παλαιός τῶν Ἡμερῶν, ἐμφανίζεται στήν Ἁγία Γραφή σέ δυό βιβλία της. Τό πρῶτο εἶναι τοῦ Δανιήλ, καί τό δεύτερo της Ἀποκάλυψης. Ξεκινώντας ἀπό τό βιβλίο τοῦ Δανιήλ, θά δοῦμε ἀρχικά τήν περιγραφή τῆς ὅρασης αὐτῆς, ὅπου ἐμφανίζεται ὁ Παλαιός τῶν Ἡμερῶν: 

 

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΔΑΝΙΗΛ

«Ἐθεώρουν ἕως ὅτου οἱ θρόνοι ἐτέθησαν, καί παλαιός ἡμερῶν ἐκάθητο, καί τό ἔνδυμα αὐτοῦ λευκόν ὡσεί χιῶν, καί ἡ θρῖξ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ ὡσεί ἔριον καθαρόν, ὁ θρόνος αὐτοῦ φλόξ πυρός, οἱ τροχοί αὐτοῦ πῦρ φλέγον·

10 ποταμός πυρός εἶλκεν ἔμπροσθεν αὐτοῦ· χίλιαι χιλιάδες ἐλειτούργουν αὐτω, καί μύριαι μυριάδες παρειστήκεισαν αὐτω· κριτήριον ἐκάθισε, καί βίβλοι ἠνεώχθησαν...

...22 ἕως οὐ ἦλθεν ὁ παλαιός ἡμερῶν καί τό κρίμα ἔδωκεν ἁγίοις Ὑψίστου, καί ὁ καιρός ἔφθασε καί τήν βασιλείαν κατέσχον οἱ ἅγιοι » Δανιήλ 7,9-10. 7,22.

 

Μετάφραση

Θωροῦσα, μέχρις ὅτου τέθηκαν οἱ θρόνοι, καί ὁ Παλαιός τῶν ἡμερῶν κάθησε, τοῦ ὁποίου τό ἔνδυμα ἦταν λευκό σάν χιόνι, καί οἱ τρίχες τοῦ κεφαλιοῦ του σάν καθαρό μαλλί· ὁ θρόνος του ἦταν σάν φλόγα φωτιᾶς· οἱ τροχοί του σάν φωτιά πού κατέφλεγε.

10. Ποταμός φωτιᾶς ἔβγαινε καί διαχεόταν ἀπό μπροστά του. Χίλιες χιλιάδες τόν ὑπηρετοῦσαν, καί χίλιες μυριάδες παραστέκονταν μπροστά του· τό κριτήριο κάθησε, καί τά βιβλία ἀνοίχτηκαν...

...μέχρις ὅτου ἦρθε ὁ Παλαιός τῶν ἡμερῶν, καί ἡ κρίση δόθηκε στούς ἁγίους του Ὑψίστου· καί ὁ καιρός ἔφτασε, καί οἱ ἅγιοι πῆραν τή βασιλεία.

Κατ' ἀρχήν, παρατηρώντας τά παραπάνω χωρία, βλέπουμε ὅτι δέν ὑπάρχουν σημαντικές διαφορές στό Ἑβραϊκό ἀπό τό Ἑλληνικό κείμενο, ὅσον ἀφορᾶ τόν Παλαιό τῶν Ἡμερῶν. Ἔχουμε λοιπόν ἕνα ἔγκυρο καί καθαρό κείμενο, γιά νά ἐρευνήσουμε τήν ταυτότητα τοῦ Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν.

 

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ

 

Προτοῦ ὅμως δοῦμε πῶς κατανόησε τήν ταυτότητα αὐτή ἡ Ἐκκλησία, ἄς δοῦμε πῶς τήν ἀπεκάλυψε ὁ Θεός στόν Ἰωάννη, δίνοντάς του μία σχετική ὅραση τοῦ βιβλίου τῆς Ἀποκάλυψης. Η Αποκάλυψη φανερώνει ὅτι στήν πραγματικότητα ὁ Παλαιός τῶν Ἡμερῶν, εἶναι ὁ Ἴδιος ὁ Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου!  Συγκεκριμένα: 

Ἀποκάλυψις 1,12-18: 

12 Καὶ ἐκεῖ ἐπέστρεψα βλέπειν τὴν φωνὴν ἥτις ἐλάλει μετ' ἐμοῦ· καὶ ἐπιστρέψας εἶδον ἑπτὰ λυχνίας χρυσᾶς, 13 καὶ ἐν μέσῳ τῶν ἑπτὰ λυχνιῶν ὅμοιον υἱῷ ἀνθρώπου, ἐνδεδυμένον ποδήρη καὶ περιεζωσμένον πρὸς τοῖς μαστοῖς ζώνην χρυσῆν· 14 ἡ δὲ κεφαλὴ αὐτοῦ καὶ αἱ τρίχες λευκαὶ ὡς ἔριον λευκόν, ὡς χιών, καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς φλὸξ πυρός, 15 καὶ οἱ πόδες αὐτοῦ ὅμοιοι χαλκολιβάνῳ, ὡς ἐν καμίνῳ πεπυρωμένοι, καὶ ἡ φωνὴ αὐτοῦ ὡς φωνὴ ὑδάτων πολλῶν, 16 καὶ ἔχων ἐν τῇ δεξιᾷ χειρὶ αὐτοῦ ἀστέρας ἑπτά, καὶ ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ ῥομφαία δίστομος ὀξεῖα ἐκπορευομένη, καὶ ἡ ὄψις αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος φαίνει ἐν τῇ δυνάμει αὐτοῦ. 17 Καὶ ὅτε εἶδον αὐτόν, ἔπεσα πρὸς τοὺς πόδας αὐτοῦ ὡς νεκρός, καὶ ἔθηκε τὴν δεξιὰν αὐτοῦ χεῖρα ἐπ' ἐμὲ λέγων· Μὴ φοβοῦ· ἐγώ εἰμι ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος 18 καὶ ὁ ζῶν, καὶ ἐγενόμην νεκρὸς, καὶ ἰδοὺ ζῶν εἰμι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, καὶ ἔχω τὰς κλεῖς τοῦ θανάτου καὶ τοῦ ᾅδου.

Δεῖτε τήν κοινή περιγραφή τοῦ Δανιήλ καί τῆς Ἀποκάλυψης, ἡ ὁποία μας ἀποκαλύπτει ποιός ἦταν ὁ Παλαιός τῶν Ἡμερῶν. Και στά δυό βιβλία βλέπουμε τόν Υἱό τοῦ Ἀνθρώπου, καί στά δυό βλέπουμε ἄσπρα μαλλιά μέ τίς ἴδιες περιγραφές, βλέπουμε τή "φλόγα πυρός", βλέπουμε τό "καμίνι πεπυρωμένο", κλπ. Μόνο πού τά χαρακτηριστικά τοῦ Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν τοῦ Δανιήλ, τά βλέπουμε νά τά ἔχει στήν Ἀποκάλυψη ὁ Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου! Εἶναι προφανές ὅτι τούς ταυτίζει: Θά σταθούμε λιγο καί στό ἑξῆς: Ἐκτός ἀπό τά ὅμοια χαρακτηριστικά πού εἴδαμε, στόν Δανιήλ, λέει γιά τόν Υἱό τού Ανθρωπου (δηλαδή γιά την ανθρώπινη φύση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ), ὅτι του δίνεται ἡ ἐξουσία να τόν ΛΑΤΡΕΥΟΥΝ οι ἄνθρωποι:

 

"ἐθεώρουν ἐν ὁράματι τῆς νυκτὸς καὶ ἰδοὺ μετὰ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ ὡς υἱὸς ἀνθρώπου ἐρχόμενος ἦν καὶ ἕως τοῦ παλαιοῦ τῶν ἡμερῶν ἔφθασε καὶ ἐνώπιον αὐτοῦ προσηνέχθη" (Δανιήλ 7/ζ: 13). Όμως μόνο τόν Θεό επιτρεπεται νά λατρεύουμε! Ἄρα ὁ Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου,εἶναι ὀ Ίδιος ὁ Θεός πού ἔγινε ἄνθρωπος γιά ἐμᾶς. Μά τότε, ἄν στήν Ἀποκάλυψη ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου ταυτίζεται μέ τόν Παλαιό τῶν Ἡμερῶν, γιατί στόν Δανιήλ ἀναφέρεται ξεχωριστά ὁ "Παλαιός τῶν Ἡμερῶν", ἀπό τόν «Υἱό τοῦ Ἀνθρώπου»; Μία πιό προσεκτική ματιά θά μᾶς τό δείξει: Προσέξτε, ὅτι ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου φτάνει "ἕως τοῦ Παλαιοῦ τῶν ἡμερῶν". Οὔτε πιό πάνω, οὔτε πιό κάτω. Μάλιστα φθάνει ἐκεί "ἐπί τῶν νεφελῶν". 

Μήπως θυμόσαστε πῶς ἀναλήφθηκε ὁ Χριστός στόν οὐρανό; Ἄς το θυμηθοῦμε:

«Καί ταῦτα εἰπών βλεπόντων αὐτῶν ἐπήρθη, καί νεφέλη ὑπέλαβεν αὐτόν ἀπό τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν» (Πράξεις 1/α΄ 9).

Στίς Πράξεις, μᾶς δείχνει τί ἔγινε μέχρι τή στιγμή πού τόν ἅρπαξαν οἱ νεφέλες. Στόν Δανιήλ, μᾶς δείχνει προφητικά τί συνέβη μετά ἀκριβώς από αὐτό πού εἴδαμε στίς Πράξεις. Οἱ νεφέλες, ἔφεραν τήν ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ ΣΤΟ ΥΨΟΣ ΤΗΣ ΘΕΪΚΗΣ. Αὐτό σημαίνει ὅτι "κάθισε στά δεξιά τοῦ Θεοῦ". Δόθηκε στήν νικήτρια ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ, ΙΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑ ΜΕ ΤΗ ΘΕΪΚΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΛΟΓΟΥ, στό πρόσωπο τῆς μίας ὑποστάσεως τοῦ Θεανθρώπου. Όταν λοιπόν βλέπουμε τόν Υἱό τοῦ Ἀνθρώπου νά φτάνει ὡς τόν Παλαιό τῶν Ἡμερῶν, αὐτό ἀκριβῶς μᾶς δείχνει: Ὄτι στην ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ, δόθηκε ΘΕΪΚΗ ἐξουσία, ΝΑ ΛΑΤΡΕΥΕΤΑΙ ΩΣ ΘΕΟΣ, ὅπως ἦταν ἤδη στόν οὐρανό ἡ Θεϊκή Του φύση. Γι' αὐτό ἄλλωστε τόν ὀνομάζει: "Υἱό τοῦ Ἀνθρώπου". Γιά νά τονίσει τήν ἀνθρώπινη φύση του.

 

 

Β. Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΥΜΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

 

Ἐπειδή ἡ Ἀποκάλυψη πού μας ξεκαθάρισε τήν ταυτότητα τοῦ Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν, ἄργησε νά μπεῖ στόν κανόνα της Ἁγίας Γραφῆς γιά αἰῶνες, ὥσπου τήν ἔβαλε γιά πρώτη φορᾶ ὁ Ἅγιος Ἀθανάσιος, καί τήν καθιέρωσε ἡ Πενθέκτη Οἰκουμενική Σύνοδος, δέν ἦταν εὐρύτατα γνωστή. Καί ἔτσι τό ξεκαθάρισμα αὐτό ἄργησε γιά κάποιους αἰῶνες. Ὅμως μετά τήν εἰσαγωγή τῆς Ἀποκάλυψης στόν Κανόνα, ἔγινε πλέον ξεκάθαρη ἡ ταυτότητα τοῦ Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν ἀπό ὅλη τήν Ἐκκλησία, ἔτσι ὥστε τόσο οἱ ἅγιοι Πατέρες, ὅσο καί ἡ ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας νά τό διατυπώνουν σαφέστατα: Ἄς δοῦμε ὅμως, τί ἔγραψαν διάφοροι Πατέρες, καί τί ψάλλουμε γιά τό ζήτημα αὐτό στήν Ἐκκλησία:

 

- «Τήν δέ ἀνθρωπότητα αὐτοῦ, Υἱόν ἀνθρώπου ὀνομάζει». (Ἄγ. Ἀθανασίου, ἐπιστολή πρός Ἀντίοχον ἄρχοντα, οβ΄ ΒΕΠ 35, 121).

 

- «Ὁ Δανιήλ εἶδε τόν τύπο καί τήν εἰκόνα ὅσων ἐπρόκειτο νά συμβοῦν, δηλαδή ὅτι ὁ ἀόρατος Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ θά γινόταν ἄνθρωπος ἀληθινός, ὥστε νά ἑνωθεῖ μέ τή δικιά μας φύση» - Ἄγ. Ἰω. Δαμασκηνός. [Καί Δανιήλ εἶδε... τόν τύπον, καί τήν εἰκόνα τοῦ μέλλοντος ἔσεσθαι. Ἔμελλε γάρ ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ ὁ ἀόρατος, ἄνθρωπος γίνεσθαι ἐν ἀληθείᾳ, ἴνα ἑνωθεῖ τή φύσει ἠμῶν... (Ἄγ. Ἰω. Δαμασκηνοῦ, Περί εἰκόνων, Λόγος γ΄ PG 85, 1380A).]

 

- «Στην  μορφή τοῦ Υἱοῦ τοῦ Ἀνθρώπου, βλέπει (ὁ προφήτης) τήν ἐνσάρκωση τοῦ Μονογενοῦς Υἱοῦ, ὀνομάζοντας Υἱό Ἀνθρώπου Αὐτόν πού ἔμελλε νά γεννηθεῖ ἀπό τή Μαρία» - Ἄγ. Ἀμμώνιος. [«Ὡς ὁμοίωσις Υἱοῦ ἀνθρώπου». Προθεωρεῖ τήν σάρκωσιν τοῦ Μονογενοῦς, Υἱόν ἀνθρώπου ὀνομάζων τόν μέλλοντα γενέσθαι Υἱόν τῆς ἁγίας Μαρίας καί ἐνανθρωπῆσαι. (Ἀμμώνιος, PG 56, 1380Α)].

 

- «Ἀλλά τί νά πῶ καί τί νά λαλήσω; Μέ ἐκπλήσσει τό θαῦμα. Ὁ Παλαιός τῶν Ἡμερῶν ἔγινε βρέφος, Αὐτός πού κάθεται σέ θρόνο ὑψηλό καί ἀπρόσιτο βρίσκεται στή φάτνη». - Ἄγ. Ἰω. Χρυσόστομος) ["Ἀλλά τί εἴπω, ἤ τί λαλήσω; Ἐκπλήττει γάρ μέ τό θαῦμα. Ὁ Παλαιός τῶν Ἡμερῶν παιδίον γέγονεν, ὁ ἐπί θρόνου ὑψηλοῦ καί ἐπηρμένου καθήμενος ἐν φάτνῃ τίθεται..." (Ἰω. Χρυσοστόμος, Λόγος εἰς γενέθλιόν του Σωτῆρος, PG 56, 389. Σύναξ. ΙΒ΄ σέλ. 677)].

 

- «Ἄς προσκυνήσει ὅλη ἡ γῆ, ἄς ψάλλει κάθε γλώσσα κι ἄς δοξολογήσει τόν Θεό ὡς βρέφος τεσσαρακονθήμερο καί προαιώνιο, βρέφος μικρό καί Παλαιό τῶν Ἡμερῶν, βρέφος πού θηλάζει καί Ποιητή τῶν αἰώνων» - Κύριλλος Ἱεροσολύμων. ["Πάσα ἡ γῆ προσκυνησάτω, πάσα γλώσσα ασάτω, πάσα ψαλλέτω, πάσα δοξολογησάτω παιδίον Θεόν, τεσσαρακονθήμερον καί προαιώνιον, παιδίον μικρόν καί Παλαιόν τῶν Ἡμερῶν, παιδίον θηλάζων καί τῶν αἰώνων ποιητήν". (Κύριλλος Ἱεροσολύμων, Λόγος εἰς τήν Ὑπαπαντήν, Δ΄ ΒΕΠ 39, 278.6).].

- «Ὁ δίκαιος Συμεών ὑποδέχθηκε στή γέρικη ἀγκαλιά του τόν παλαιό τῶν ἡμερῶν ὡς νήπιο, καί δόξασε τό Θεό λέγοντας: ἀπόλυσέ με τώρα τόν δοῦλο σου μέ εἰρήνη...» - Μεθόδιος Ὀλύμπου. ["Ὑπεδέξατο μέν ὁ δίκαιος ταίς γηραλέαις ἀγκάλαις τόν ἐν νηπιότητι Παλαιόν τῶν Ἡμερῶν, εὐλόγησε δέ τόν Θεόν καί εἶπε: νῦν ἀπολύεις..." (Μεθόδιος Ὀλύμπου, Εἰς τόν Συμεώνα καί εἰς τήν Ἄνναν..., ἡ΄ PG 18, 365 B).].

 

- «Ὁ Παλαιός τῶν Ἡμερῶν παιδίον γέγονε». - Μ. Ἀθανάσιος. (ΒΕΠ 36, 225.20).

 

- «Νηπιάζει δι’ ἐμέ ὁ Παλαιός τῶν Ἡμερῶν...» (Κάθισμα ὄρθρου ὑπαπαντῆς)

 

- «Ὁ Παλαιός τῶν Ἡμερῶν, πού καί παλιότερα στό Σινά ἔδωσε τόν νόμο στόν Μωυσή, φανερώνεται σήμερα ὡς βρέφος». - Στιχηρόν ἰδιόμελον λιτῆς Ὑπαπαντῆς. (Ὁ Παλαιός τῶν Ἡμερῶν, ὁ καί τόν νόμον πάλαι ἐν Σινᾷ δούς τῷ Μωσεῖ, σήμερον βρέφος ὀρᾶται).

 

- «Ὁ Παλαιός τῶν Ἡμερῶν, σάν τή βροχή στήν προβιά, κατέβηκε,Πάναγνε,στήν ἁγιασμένη σου κοιλιά, καί φανερώθηκε σάν νέος Ἀδάμ, ὁ φίλος του ἀνθρώπου». - Θεοτοκίον. ["Ὁ Παλαιός τῶν Ἡμερῶν, ὡς ἐπί πόκον ὑετός πάναγνε, ἐπί τήν σήν γαστέρα κατῆλθε τήν ἠγιασμένην, καί νέος ἐφάνη Ἀδάμ ὁ φιλάνθρωπος". (Θεοτοκίον ε΄ ὠδῆς ἀκολ. Ἄγ. Πολυκάρπου Σμύρνης, 23 Φεβρ.)].

 

- «Μέ ἀπερίγραπτο τρόπο γέννησες Παρθένε, τόν Παλαιό τῶν Ἡμερῶν σάν βρέφος μικρό, πού ἔδειξε στούς ἀνθρώπους καινούριους δρόμους ἀρετῆς πάνω στή γῆ». - Θεοτοκίον. ["Νέον παιδίον ὑπέρ λόγον τέτοκας, τόν Παλαιόν τῶν Ἡμερῶν, νέας ἐν γῇ τρίβους ἀρετῆς δεικνύμενον..." (Θεοτοκίον α΄ ὠδῆς ἀκολ. Ὁσίου Ἀθανασίου Ἀθωνίτου, 5 Ἰουλ.).].

 

- «Σάν βρέφος μικρό, γέννησες γιά χάρη μας Παρθένε ἁγνή, τόν Παλαιό τῶν Ἡμερῶν...» - Θεοτοκίον. ["Νέον βρέφος ἠμίν, τόν Παλαιόν Ἡμερῶν, ἁγνή Παρθένε ἀπεκύησας". (Παρακλητική, Θεοτοκίον α΄ ὠδῆς πλ. α΄, Παρασκευή πρωΐ).].

 

- «Ξεφεύγοντας παράδοξα ἀπό τούς νόμους τῆς φύσεως Παρθένε, ἔφερες στόν κόσμο ἁγνή, τόν νομοδότη καί Παλαιό τῶν Ἡμερῶν, σάν βρέφος πρωτόγνωρο, νοητέ οὐρανέ τοῦ ποιητῆ τῶν ὅλων». - Θεοτοκίον. ["Νόμους τῆς φύσεως Κόρη, ὑπέρ φύσιν λαθοῦσα, νέον Παιδίον ἐπί γῆς, ἐκύησας ἁγνή νομοδότην ὄντα, καί Παλαιόν Ἡμερῶν, νοητέ Οὐρανέ, τοῦ τῶν πάντων Ποιητοῦ. (Τριώδιον, Κυριακή Ε΄ Νηστειῶν, Θεοτοκίον θ΄ ὠδῆς).].

 

- “«Σάν Παντοκράτορα καί σάν Παλαιό. Γέρος μέν ἐμφανίσθηκε ὁ Θεός στόν Δανιήλ, ἔχοντας ἄσπρο τό κεφάλι του σάν καθαρό μαλλί, κατά τό ὁποῖο καί Παλαιός τῶν Ἡμερῶν ὀνομάσθηκε. ἀλλά καί νεώτερος ἀπό ἀσπρομάλλη γέροντα, ὅταν σάν ἄνδρας ἐμφανίσθηκε στόν Ἀβραάμ μέ τούς ἀγγέλους... Καί ἀσπρομάλλης καί νέος: Ἄλλοτε μέν ἀσπρομάλλης, ἄλλοτε πάλι νέος ὁ Κύριος γράφεται, ὅπως τό: «Ἰησοῦς Χριστός χθές καί σήμερα ὁ Ἴδιος, καί στούς αἰῶνες»” - Ἅγιος Μάξιμος Ὁμολογητής. ["Ὡς Παντοκράτορα καί ὡς παλαιόν: Πολιός μέν ὤφθη ὁ Θεός τῷ Δανιήλ, λευκήν ἔχων τήν κεφαλήν ὡς ἐρίον, καθ' ὅ καί Παλαιός Ἠμερῶν ὠνομάσθη. νεώτερος δέ τοῦ πολιοῦ γέροντος, ὅταν ὡς ἀνήρ ὤφθη τῷ Ἀβραάμ μετά τῶν ἀγγέλων... Καί πολιός καί νέος: Πώς πότε μέν πολιός, πότε δέ νέος ὁ Κύριος γράφεται, ὡς τό? «Ἰησοῦς Χριστός χθές καί σήμερον ὁ αὐτός, καί εἰς τούς αἰώνας»". (Ἁγίου Μαξίμου Ὁμολογητοῦ, "Σχόλια εἰς τά τοῦ Αγ. Διονυσίου: Εἰς τό περί Θείων ὀνομάτων, εἰς τό κεφάλαιον Ι).].

Εἶναι φανερό ὅτι ἡ Ἁγία Γραφή καί ἡ ὑμνολογία καί οἱ λόγοι τῶν ἁγίων, δέν ἐπιτρέπουν καμιά ἀμφιβολία γιά τή γνώμη τῆς Ἐκκλησίας πάνω σ’ αὐτό τό θέμα.

  

Γ. Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ "ΠΑΛΑΙΟ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ"

 

Παρ' ὅλα τά ἀνωτέρω, ἔχουμε στό Πηδάλιο, στό σχολιασμό πού κάνει ὁ ἅγιος Νικόδημος γενικά γιά τούς Κανόνες τῆς 7ης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, μία δήλωση πού ἀρχικά μοιάζει παράταιρη στίς σαφέστατες θέσεις τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν ταυτότητα τοῦ Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν. Γιατί μοιάζει σάν ὁ ἅγιος Νικόδημος νά παραθεωρεῖ τό ὅτι ὁ Παλαιός τῶν Ἡμερῶν εἶναι ὁ Υἱός, καί ἐφαρμόζει τήν ἀπεικόνιση τοῦ γέροντος στόν Πατέρα. Γράφει λοιπόν ὁ ἅγιος Νικόδημος:

 

"Πρέπει νά σημειώσωμεν, ὅτι ἐπειδή ἡ παροῦσα Σύνοδος εἰς τήν ἐπιστολήν ὀποῦ στέλλει πρός τήν Ἀλεξανδρέων Ἐκκλησίαν, μακαρίζει μέν ἐκείνους ὀποῦ ἠξεύρουν καί ἀποδέχονται, ἑπομένως δέ καί εἰκονίζουν καί τιμώσι τᾶς ὁράσεις καί θεοφανείας τῶν Προφητῶν, καθώς αὐτός ὁ Θεός ἐσχημάτιζε ταύτας καί ἐτύπωνεν εἰς τό ἡγεμονικόν αὐτῶν, ἀναθεματίζει δέ ἐξ ἐναντίας ἐκείνους, ὀποῦ δέν δέχονται τᾶς εἰκονογραφίας τῶν τοιούτων ὁράσεων πρό τῆς σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου (σελ. 905 τοῦ β΄ τόμου). Συμπεραίνεται ὅτι καί ὁ ἄναρχος Πατήρ πρέπει νά ζωγραφίζεται καθώς ἐφάνη εἰς τόν προφήτην Δανιήλ ὡς Παλαιός Ἡμερῶν... δέν ζωγραφοῦμεν Αὐτόν κατά τήν Θείαν φύσιν. Ἐπειδή ἀδύνατον φησιν, εἶναι ἱστορήσει καί ζωγραφῆσαι φύσιν Θεοῦ... ζωγραφοῦμεν Αὐτόν ὡς ἐφάνη εἰς τόν Προφήτην..."

Ἀρχικά νά σχολιάσουμε, ὅτι θά μποροῦσε κάλλιστα αὐτή ἡ δήλωση νά εἶναι ἕνα λάθος τοῦ ἁγίου Νικοδήμου. Γιατί Θεόπνευστοι καί Ἀλάθητοι εἶναι οἱ Κανόνες καί οἱ ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων πού βρίσκονται στό Πηδάλιο, καί ὄχι ἡ ἑρμηνεία τους από τόν ἅγιο Νικόδημο. Φαίνεται ὅμως παράξενο, νά μή γνώριζε ὁ ἅγιος Νικόδημος αὐτό τό Θεολογικό ζήτημα, καί νά ἔκανε ἕνα τέτοιο λάθος. Μήπως λοιπόν θά τόν ἀδικούσαμε ἄν χαρακτηρίζαμε τή δήλωσή του αὐτή ἐσφαλμένη, πρίν ἐξετάσουμε τί ἀκριβῶς προσπαθεῖ νά πεῖ μέ τά λόγια αὐτά;

Προφανώς ὁ ἅγιος Νικόδημος ἔβλεπε τό θέμα βαθύτερα ἀπό τήν ἁπλή ἀπεικόνιση τῆς ὅρασης τοῦ Δανιήλ, γι' αὐτό ΔΕΝ ἦταν ἀντιφατική ἡ δήλωσή του αὐτή μέ τήν πίστη τῆς Ἐκκλησίας, ὅσο παράξενη καί ἄν φαίνεται ἐκ πρώτης ὄψεως. Καί αὐτό θά προσπαθήσω νά δείξω στή συνέχεια: Μιλήσαμε προηγουμένως, γιά τό συμβολισμό τῆς ὅρασης αὐτῆς, ὡς πρός τήν ἄνοδο τῆς ἀνθρώπινης φύσης τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, στό ὕψος τῆς Θεϊκῆς Του φύσης. Τό πρῶτο λοιπόν πού πρέπει νά σκεφθοῦμε, εἶναι ἡ δήλωση τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, περί τῆς ἀναλήψεώς του. Ποῦ εἶπε ὁ Κύριος ὅτι πάει; Ἄς δοῦμε: «Ἀναβαίνω πρός τόν πατέρα μου καί πατέρα ὑμῶν, καί Θεόν μου καί Θεόν ὑμῶν» (Ἰωάννης 20/κ΄17). Διαχωρίζοντας μέ τά λόγια αὐτά ὁ Ἰησοῦς, τόν ἑαυτό Του ἀπό τούς μαθητές του, (γιατί δέν λέει: «Πατέρα ΜΑΣ» ἤ «Θεό ΜΑΣ», ἀλλά «Πατέρα ΜΟΥ καί Πατέρα ΣΑΣ» καί «Θεό ΜΟΥ καί Θεό ΣΑΣ»), δείχνει τή διαφορά πού εἶχε ἀπό αὐτούς. Αὐτός ἦταν κατά φύσιν Υἱός τοῦ Θεοῦ κατά τή Θεϊκή Του φύση, ἐνῶ τῶν μαθητῶν τοῦ ἦταν μόνο κατά χάριν. Καί ἀκόμα, τοῦ Ἰησοῦ ὁ Πατέρας ἦταν Θεός Του, μόνο κατά τήν ἀνθρώπινη κτιστή Του φύση, ἐνῶ τῶν μαθητῶν Του ἦταν Θεός ὅλης τους τῆς ὕπαρξης! Κάνοντας λοιπόν τή διάκριση αὐτή, ξεκαθαρίζει  τήν Θεανθρώπινη φύση Του, κάτι πού μας θυμίζει ἔντονα τόν Υἱό τοῦ Ἀνθρώπου ἐνώπιον του Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν, δηλαδή τή συμβολική αὐτή ὅραση τοῦ Δανιήλ, πού ἔδειχνε τίς δυό φύσεις τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ. Ποῦ εἶπε λοιπόν, ὅτι ἀνεβαίνει ὁ Χριστός; «Στόν Πατέρα Του»! Γιατί ἡ ἀνθρώπινη φύση Του, ΔΕΝ ἔφθασε μόνο στό ὕψος τῆς Θεϊκῆς φύσεως ἁπλῶς τοῦ Υἱοῦ, ἀλλά καί τοῦ Ἰδίου τοῦ Πατρός, μία καί εἶναι ΙΣΟΙ κατά την  Θεότητα. Αὐτό εἶναι ἕνα πρῶτο στοιχεῖο, στό τί ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ στήν φανέρωση τοῦ Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν.

Ἕνα δεύτερο στοιχεῖο, εἶναι ὁ ἴδιος ὁ συμβολισμός τοῦ Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν. Τί συμβόλισε; Δέν συμβόλισε τήν αἰωνιότητα; Ἄραγε μόνο ὁ Υἱός εἶναι «Παλαιός τῶν Ἡμερῶν»; Γιατί ἄν εἶναι ὁ Υἱός «Παλαιός τῶν Ἡμερῶν», εἶναι σαφέστατα και ο Πατέρας! Δέν εἶναι ὁ Υἱός παλαιότερος ἀπό τόν Πατέρα Του. Καί παρά τό ὅτι θά μπορούσαμε νά ἀναφέρουμε ἀμέτρητα ἄλλα παραδείγματα, θά ἀρκεσθοῦμε σέ ἕνα τρίτο, χαρακτηριστικό καί τελευταῖο ἐδῶ: Στήν ἀναφορά τῆς Θεότητας. Δέν εἶναι ἡ Ἁγία Τριάδα «ὁμοούσιος καί ἀχώριστος» κατά τήν Οὐσία; Εἶναι δυνατόν νά εἶναι ὁ Υἱός ἐκεῖ πού δέν εἶναι ὁ Πατέρας, καί ὁ Πατέρας, ἐκεῖ πού δέν εἶναι ὁ Υἱός; Δεῖτε τί εἶπε ὁ Ἰησοῦς Χριστός: "ὁ ἐωρακώς ἐμέ ἐώρακε τόν Πατέρα· και πως σύ λέγεις, δεῖξον ἠμίν τόν Πατέρα; οὐ πιστεύεις ὅτι ἐγώ ἐν τῷ Πατρί καί ὁ Πατήρ ἐν ἐμοί ἐστι;" (Ἰωάννης 14/ιδ΄10). Προσέξτε αὐτό τό ἐδάφιο! Εἶναι ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΟ ὡς ἀπάντηση στό πρόβλημα πού ἐξετάζουμε. Λέει ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός: "Αὐτός πού εἶδε Ἐμένα, εἶδε τόν Πατέρα"! Καί εἴδαμε τόν Ἅγιο Νικόδημο νά μιλάει γιά «ἐμφάνιση τοῦ Πατρός», ἐκεῖ πού ἡ Ἐκκλησία ὁμόφωνα βλέπει νά ἐμφανίζεται ὁ Υἱός! Καί ὁ ἅγιος Νικόδημος, φυσικά ξέρει πολύ καλά τί γράφει. Γιατί οποιος εἶδε τόν «Παλαιό τῶν Ἡμερῶν» ἐν τῷ Υἱῷ, «εἶδε ΚΑΙ τόν Πατέρα» ,σύμφωνα μέ τή μαρτυρία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁ Παλαιός τῶν Ἡμερῶν, βεβαίως εἶναι ὁ Υἱός. Ὅμως εἶναι ταυτόχρονα ὁ Θεός. Ο ἕνας Θεός, γιατί Παλαιός τῶν Ἡμερῶν, εἴναι ολοκληρος ο Τριαδικός Θεός, καί ὄχι μόνο ἕνα ἀπό τά πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Και τά λόγια του Ἁγίου Νικοδήμου κρύβουν αὐτή τή βαθύτερη ἔννοια, καί ὄχι θεολογικό λάθος. Δέν χρειάζεται βεβαίως νά ἐξηγήσουμε, ὅτι ἡ ἀπεικόνιση τῆς Θεϊκῆς φύσεως τοῦ Χριστοῦ (καί γενικά τῆς Θεότητας) στήν ὅραση αὐτή, εἶναι καθαρά ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ, καί δέν τίθεται οὔτε κάν σκέψη γιά πραγματική ἀπεικόνιση τῆς ἀπερίγραπτης Οὐσίας τοῦ Θεοῦ! Ὁ ἀσπρομάλλης της ὅρασης αὐτῆς, συμβολίζει ἁπλῶς τό «ἄναρχο», καί (λόγω συνειρμῶν σκεπτόμενοι ἕναν ἔμπειρο ἡλικιωμένο), τή «σοφία» καί τή «δικαιοσύνη» τοῦ Θεοῦ. Τίποτα δέν ἀπεικονίζει ὡς πρός τήν Οὐσία τοῦ Θεοῦ.

ΠΗΓΗ: ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΟΜΑΔΑ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ